Ο θυμός ως μηχανισμός άμυνας: Τι κρύβεται πίσω από τις συγκρούσεις;

Ο θυμός είναι από εκείνα τα συναισθήματα που εμφανίζονται ξαφνικά, σαν να πάτησες ένα κρυφό κουμπί που δεν ήξερες καν ότι έχεις. Μια κουβέντα, ένα σήκωμα φρυδιού, ένα «πάλι το έκανες αυτό», και πριν το καταλάβεις έχεις μπει σε μια εσωτερική αρένα με τα γάντια σηκωμένα. Κι ενώ λες ότι δε θέλεις να τσακωθείς, τελικά κάτι μέσα σου παίρνει φόρα. Όμως πίσω από αυτό το ξέσπασμα δεν κρύβεται μόνο θυμός, κρύβεται μια ευαλωτότητα που δεν θέλεις ούτε να την παραδεχτείς ούτε να την κοιτάξεις κατάματα. Αν το σκεφτείς λίγο, οι περισσότερες συγκρούσεις δεν ξεκινούν επειδή θέλεις να αποδείξεις ότι έχεις δίκιο, αλλά επειδή φοβάσαι να φανείς αδύναμος, εκτεθειμένος, ανθρώπινος.

Όταν ο φόβος φοράει τον μανδύα της δύναμης

Όσο κι αν δεν σου αρέσει να το παραδέχεσαι, πολλές φορές θυμώνεις επειδή νιώθεις ότι χάνεις έλεγχο. Μια παρατήρηση ή μια διαφωνία ενεργοποιεί έναν αρχαίο μηχανισμό, αυτόν που σε βάζει να προστατεύσεις τον εαυτό σου όπως θα έκανε κάποτε ένας άνθρωπος κυνηγημένος από θηρία. Το σώμα σου νομίζει ότι απειλείσαι, η καρδιά χτυπάει πιο γρήγορα, η σκέψη σου θολώνει και πριν το καταλάβεις ζητάς πίσω το «χαμένο» σου έδαφος με τον πιο άγαρμπο τρόπο. Η ειρωνεία είναι ότι αυτή η ανάγκη για δύναμη προκύπτει από μια αίσθηση αδυναμίας. Όσο περισσότερο προσπαθείς να φανείς δυνατός, τόσο περισσότερο αποκαλύπτεις πόσο ευάλωτος νιώθεις μέσα σου.

Ο θυμός που δεν ανήκει στο τώρα

Κάθε φορά που αντιδράς έντονα, υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ότι δε θυμώνεις πραγματικά με αυτό που έχεις μπροστά σου αλλά με κάτι πολύ παλιότερο. Είναι σαν να πατιέται ένας συναισθηματικός διακόπτης που κουβαλάει μνήμη χρόνων. Μια παιδική αδικία, μια προδοσία που δεν έκλεισε ποτέ, μια φωνή που έμαθες να φοβάσαι. Και ξαφνικά ο άνθρωπος απέναντί σου γίνεται το «φάντασμα» εκείνης της παλιάς πληγής. Γι’ αυτό πολλές φορές η αντίδραση είναι δυσανάλογη. Δεν συγκρούεσαι για το τώρα, αλλά για ό,τι έμεινε ανολοκλήρωτο τότε. Ο θυμός σου γίνεται μια προσπάθεια να προστατέψεις το πιο πληγωμένο κομμάτι σου, ακόμα κι αν δεν το καταλαβαίνεις.

Η κρυφή απόλαυση της σύγκρουσης

Αν και ακούγεται παράξενο, οι καβγάδες έχουν και μια δόση… ηδονής. Όχι με την κακή έννοια, αλλά με τη βιολογική. Ο οργανισμός σου παράγει αδρεναλίνη, νιώθεις ζωντανός, δυναμικός, έτοιμος για μάχη. Κι όσο κι αν λες ότι δε θέλεις να τσακώνεσαι, υπάρχει μια υποσυνείδητη πλευρά σου που απολαμβάνει αυτό το ξέσπασμα γιατί σε βγάζει από το αίσθημα αδυναμίας. Το θέμα δεν είναι να ντροπιαστείς γι’ αυτό, αλλά να το αναγνωρίσεις. Να παραδεχτείς ότι ο θυμός σου πολλές φορές καλύπτει ανασφάλειες και φόβους, και ότι η ένταση γίνεται τρόπος να νιώσεις έλεγχο. Κι όταν το καταλάβεις αυτό, έχεις ήδη κάνει το πρώτο βήμα για να μη σε κυριεύει.

Ο θυμός δεν είναι ο εχθρός σου, είναι μήνυμα. Έρχεται για να σου δείξει ότι μέσα σου υπάρχει κάτι που χρειάζεται φροντίδα και όχι κι άλλη ένταση. Κάθε φορά που μπαίνεις σε έναν καβγά, σκέψου τι προσπαθείς να προστατέψεις και ποια παλιά πληγή ξυπνάει. Αν καταφέρεις να δεις πίσω από το φανερό ξέσπασμα, θα ανακαλύψεις ότι ο άνθρωπος απέναντί σου δεν είναι αντίπαλος αλλά καθρέφτης. Κι ίσως τότε η σύγκρουση να γίνει ευκαιρία, όχι για να νικήσεις, αλλά για να καταλάβεις. Γιατί τελικά ο θυμός δε δείχνει τη δύναμή σου αλλά την ανθρώπινη πλευρά σου που ψάχνει ακόμη χώρο να ανασάνει.

Κεντρική εικόνα και εικόνα άρθρου: iStock