Οι 4 τρόποι συναισθηματικού δεσίματος και η επίδρασή τους στη γονεϊκότητα

Έχεις πιάσει ποτέ τον εαυτό σου να αντιδράει στο παιδί σου με τρόπους που δεν εξηγούνται εύκολα; Να νιώθεις τύψεις που δεν ήσουν όσο τρυφερός ήθελες, ή αντίθετα να ανησυχείς μήπως του δείχνεις “υπερβολική” αγάπη; Όσο κι αν ακούγεται περίεργο, πολλά από αυτά ξεκινούν πολύ πριν γίνεις γονιός. Συγκεκριμένα, ξεκινούν από το δικό σου attachment style, δηλαδή τον τρόπο που έχεις μάθει να δένεσαι με τους ανθρώπους από την πρώτη σου παιδική ηλικία. Το πιο ενδιαφέρον; Αυτά τα μοτίβα τα κουβαλάς στη σχέση σου με το παιδί σου χωρίς καν να το καταλαβαίνεις. Ας δούμε λοιπόν πώς λειτουργεί όλο αυτό και τι μπορείς να κάνεις για να δημιουργήσεις μια πιο ασφαλή βάση για εκείνο και για σένα.

Τι είναι τα attachment styles και γιατί σε νοιάζει

Από τη στιγμή που γεννιόμαστε, αρχίζουμε να μαθαίνουμε πώς να σχετιζόμαστε με τους άλλους. Αν οι γονείς μας ή οι φροντιστές μας ανταποκρίνονταν με σταθερότητα και τρυφερότητα στις ανάγκες μας, τότε είναι πιθανό να αναπτύξαμε ασφαλή προσκόλληση. Αυτό σημαίνει πως σήμερα μπορούμε να δίνουμε και να δεχόμαστε αγάπη με υγιή τρόπο. Αν όμως μεγάλωσες σε ένα περιβάλλον με συναισθηματική απόσταση, αστάθεια ή απόρριψη, είναι πιθανό να έχεις αναπτύξει αγχώδη, αποστασιοποιημένη ή αποδιοργανωμένη μορφή προσκόλλησης. Αυτά τα μοτίβα δεν είναι απλώς ψυχολογικές ταμπέλες, είναι βαθιά ριζωμένοι τρόποι με τους οποίους ερμηνεύουμε τις σχέσεις μας. Και φυσικά, δε μένουν εκτός της γονεϊκότητάς μας.

Οι 4 βασικοί τύποι προσκόλλησης

Ο ασφαλής τύπος (secure) είναι το “χρυσό στάνταρ”: νιώθεις καλά με την εγγύτητα, δε φοβάσαι την απόρριψη και μπορείς να ζητάς και να προσφέρεις βοήθεια. Ο αγχώδης τύπος (anxious) ζει με την αγωνία ότι οι άλλοι θα τον εγκαταλείψουν, χρειάζεται συνεχή επιβεβαίωση και φοβάται να μείνει μόνος. Ο αποφεύγων τύπος (avoidant) αποστασιοποιείται, δυσκολεύεται να δεθεί και προτιμά την αυτονομία. Τέλος, ο αποδιοργανωμένος τύπος (disorganized) είναι ένα μπέρδεμα: ζητάει εγγύτητα αλλά τη φοβάται, εκφράζει θυμό ή αποσύρεται απότομα, και συχνά έχει ζήσει αντιφατικά ή τραυματικά βιώματα. Όλοι αυτοί οι τύποι, χωρίς να το καταλαβαίνεις, εμφανίζονται και στον τρόπο που συνδέεσαι με το παιδί σου.

Πώς το δικό σου attachment style επηρεάζει το παιδί σου

Μπορεί να πιστεύεις ότι είσαι απόλυτα παρών ως γονιός, αλλά το στυλ προσκόλλησης σου καθορίζει πολλά περισσότερα από ό,τι φαντάζεσαι. Αν, για παράδειγμα, είσαι πιο αποστασιοποιημένος επειδή έμαθες από μικρός να βασίζεσαι μόνο στον εαυτό σου, μπορεί ασυναίσθητα να δείχνεις λιγότερη συναισθηματική διαθεσιμότητα στο παιδί σου. Αν έχεις αγχώδη προσκόλληση, μπορεί να γίνεσαι υπερβολικά προστατευτικός ή να πανικοβάλλεσαι όταν το παιδί σου απομακρύνεται. Κι αν είσαι αποδιοργανωμένος, μπορεί το παιδί να νιώθει πως δεν ξέρει πότε θα το αγκαλιάσεις και πότε θα αποτραβηχτείς. Το θέμα δεν είναι να αγχωθείς ή να κατηγορήσεις τον εαυτό σου. Το θέμα είναι να το αναγνωρίσεις. Γιατί μόνο έτσι μπορείς να επιλέξεις να αλλάξεις.

Μπορείς να καλλιεργήσεις ασφαλή προσκόλληση στο παιδί σου

Ακόμα κι αν δεν μεγάλωσες με ασφάλεια και σταθερότητα, μπορείς να το προσφέρεις στο παιδί σου. Το κλειδί, λένε οι ειδικοί, είναι να είσαι παρών, σταθερός, διαθέσιμος και να μη μεγαλοποιείς τις καταστάσεις. Όχι, δε χρειάζεται να τα κάνεις όλα τέλεια. Δε χρειάζεται να είσαι ο σούπερ γονιός κάθε λεπτό. Χρειάζεται απλώς να είσαι εκεί όταν σε χρειάζεται. Να βλέπεις τις ανάγκες του και να προσπαθείς να απαντάς με ηρεμία και συνέπεια. Κι αν δυσκολεύεσαι, υπάρχει πάντα βοήθεια. Οι παιδοψυχολόγοι, οι παιδίατροι, ακόμη και ένα άρθρο σαν κι αυτό, μπορεί να σου δώσουν την ώθηση που χρειάζεσαι για να καταλάβεις τι συμβαίνει και να αλλάξεις πορεία.

Δεν υπάρχει ένας σωστός δρόμος στη γονεϊκότητα, αλλά υπάρχουν μερικές σημαντικές επιλογές που μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά. Το να αναγνωρίσεις το δικό σου attachment style είναι μια από αυτές. Όχι για να το “διορθώσεις”, αλλά για να το κατανοήσεις. Για να έχεις επιλογή. Και αν σήμερα διαβάζεις αυτό το κείμενο, τότε ήδη κάνεις το πιο σημαντικό βήμα: προσπαθείς να είσαι ο γονιός που θα ήθελες να έχεις. Κι αυτό, πίστεψέ με, λέει πολλά.

Αν θέλεις να πας ένα βήμα παραπέρα, μπορείς να κάνεις ένα τεστ για να δεις ποιο είναι το δικό σου attachment style. Υπάρχουν αρκετά δωρεάν στο διαδίκτυο. Δε χρειάζεται να βάλεις ετικέτες στον εαυτό σου, αλλά ίσως ανακαλύψεις κάτι που θα σου λύσει απορίες χρόνων. Και τελικά, το πιο δυνατό μήνυμα που μπορείς να δώσεις στο παιδί σου είναι: “Ο κόσμος είναι ασφαλής και εγώ είμαι εδώ για σένα, όπως κι αν νιώθεις”.

Κεντρική εικόνα και εικόνες άρθρου: iStock