Παιχνίδι ή πειθαρχία; Ο ρόλος του πίνακα συμπεριφοράς στο σπίτι

Έχεις δοκιμάσει τα πάντα και το παιδί σου ακόμα αρνείται να μαζέψει τα παιχνίδια του ή να βουρτσίσει τα δόντια του χωρίς διαπραγμάτευση; Μπορεί να έχεις ακούσει για τους πίνακες συμπεριφοράς, αυτό το εργαλείο που υπόσχεται να μετατρέψει μικρές καθημερινές μάχες σε στιγμές ενθουσιασμού. Αλλά αξίζει τον κόπο; Και το πιο βασικό, λειτουργεί; Αν αναρωτιέσαι πώς μπορείς να εφαρμόσεις έναν πίνακα συμπεριφοράς χωρίς να γίνει άλλο ένα άχρηστο χαρτί στο ψυγείο, τότε συνέχισε να διαβάζεις.

Τι είναι και πώς λειτουργεί

Ο πίνακας συμπεριφοράς είναι ένας απλός τρόπος να ενισχύσεις τις θετικές συμπεριφορές του παιδιού σου. Στην ουσία, το παιδί μαζεύει “πόντους” για κάθε επιθυμητή πράξη, όπως π.χ. το να πει «παρακαλώ» ή να βάλει τα παπούτσια του στη θέση τους. Αυτοί οι πόντοι, που συνήθως είναι αυτοκόλλητα ή ζωγραφιές, οδηγούν σε μια ανταμοιβή. Δεν πρόκειται για δωροδοκία, αλλά για θετική ενίσχυση που βοηθά τα παιδιά να καταλάβουν τι συμπεριφορές αξίζουν να επαναληφθούν. Το κλειδί εδώ είναι η σαφήνεια. Αν ο στόχος είναι “να είσαι καλό παιδί”, το πιθανότερο είναι να μπερδευτείτε και οι δύο. Αν όμως είναι “βάλε τα ρούχα σου στο καλάθι”, τότε το παιχνίδι αλλάζει.

Πώς να το στήσεις χωρίς άγχος

Μην κάνεις το λάθος να βγεις για να αγοράσεις πλαστικοποιημένους πίνακες με εκατό θέσεις για αυτοκόλλητα. Ένα χαρτί Α4, μερικά μαρκαδοράκια και η φαντασία του παιδιού σου είναι αρκετά. Αποφάσισε ποια συμπεριφορά θέλεις να ενισχύσεις και βάλε έναν ρεαλιστικό στόχο. Το ζητούμενο δεν είναι να αλλάξεις το παιδί σου μέσα σε μία εβδομάδα, αλλά να του δείξεις ότι κάθε μικρό βήμα μετράει. Η ανταμοιβή δεν χρειάζεται να είναι κάτι μεγάλο. Ένα παραμύθι παραπάνω το βράδυ, μια βόλτα μόνοι σας ή ένα μικρό παιχνίδι αρκούν για να δώσουν νόημα στον κόπο του.

Όταν δεν πάει όπως το φαντάστηκες

Μην απογοητευτείς αν ο πίνακας δεν έχει το θαυματουργό αποτέλεσμα που περίμενες. Ίσως το παιδί δεν κατάλαβε καλά τι ζητάς, ίσως η ανταμοιβή δεν το ενδιαφέρει, ίσως ζητάς κάτι που δεν μπορεί ακόμα να κάνει. Παρατήρησε, ρώτα, συζήτησε. Αν δεις ότι το παιδί σου δεν αντιδρά, άλλαξε τα δεδομένα. Δοκίμασε κάτι πιο απλό, πιο κοντά στις δυνατότητές του. Και το πιο σημαντικό; Μην ξεχνάς να το επιβραβεύεις με λόγια. Καμία αυτοκόλλητη φατσούλα δεν έχει την ίδια αξία με το «μπράβο, τα κατάφερες».

Από εργαλείο, στήριγμα για το μέλλον

Ο πίνακας συμπεριφοράς δεν είναι πανάκεια, ούτε χρειάζεται να κρατήσει για μήνες. Είναι ένα βοηθητικό μέσο για να εστιάσετε μαζί σε μια αλλαγή. Όταν η συμπεριφορά σταθεροποιηθεί, ήρθε η ώρα να προχωρήσεις παρακάτω. Ίσως θελήσεις να τον χρησιμοποιήσεις ξανά όταν προκύψει κάτι νέο, όπως μια αλλαγή στην καθημερινότητα ή η είσοδος στο σχολείο. Το βασικό είναι να κρατήσεις το θετικό πνεύμα και την ξεκάθαρη επικοινωνία. Ο πίνακας είναι η αφορμή, η σύνδεση μεταξύ σας είναι το σημαντικό.

Δεν υπάρχει μία σωστή μέθοδος για να καλλιεργήσεις καλές συνήθειες στο παιδί σου, όμως μικρά, δημιουργικά εργαλεία μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά. Όταν συνδυάζεις καθαρή επικοινωνία, ρεαλιστικές προσδοκίες και λίγη δόση παιχνιδιού, ακόμα και οι πιο δύσκολες συνήθειες μπορούν να γίνουν μέρος της καθημερινότητας. Το πιο σημαντικό όμως είναι η σχέση που χτίζεις μαζί του, η σύνδεση, η ενθάρρυνση και η σταθερότητα που του προσφέρεις με τρόπο απλό και κατανοητό. Αυτή είναι η βάση για κάθε θετική αλλαγή.

Κεντρική εικόνα και εικόνες άρθρου: iStock