Social media και έφηβοι: Πώς να προστατέψεις την ψυχική τους υγεία

Θυμάσαι τότε που περίμενες όλο το απόγευμα να παίξει το αγαπημένο σου βιντεοκλίπ στο MTV και έκανες υπομονή μπροστά σε μια τηλεόραση με κουμπιά; Για εμάς, αυτό ήταν η πρώτη μορφή social media. Ήταν η πηγή ψυχαγωγίας, μόδας και κουλτούρας που μας κρατούσε κολλημένους στον καναπέ. Σήμερα, οι έφηβοι ζουν κάτι παρόμοιο, μόνο που αντί για βιντεοκλίπ περιμένουν ειδοποιήσεις στο TikTok ή στο Instagram. Και εδώ είναι η μεγάλη διαφορά: εμείς είχαμε έναν σταθμό και συγκεκριμένο πρόγραμμα, εκείνοι έχουν έναν απέραντο, ανεξέλεγκτο κόσμο στο χέρι τους όλη μέρα. Αυτό από μόνο του μπορεί να είναι συναρπαστικό αλλά και επικίνδυνο.

Κατανόησε τον κόσμο τους πριν τον κρίνεις

Είναι εύκολο να δεις τα social media σαν απειλή, ειδικά όταν ακούς για cyberbullying, χαμηλή αυτοεκτίμηση ή υπερβολική έκθεση. Όμως, για τον έφηβο, τα social media είναι κάτι παραπάνω από μια οθόνη. Είναι ο χώρος όπου ενημερώνεται, διασκεδάζει, εκφράζεται και νιώθει ότι ανήκει. Αν θυμηθείς τον δικό σου ενθουσιασμό με τα περιοδικά, τα πάρτι και τις κασέτες, θα καταλάβεις ότι η ανάγκη για σύνδεση και ταυτότητα δεν έχει αλλάξει. Απλώς έχει αλλάξει το μέσο. Όσο περισσότερο προσπαθείς να μπεις στον κόσμο του, να δεις τι του αρέσει και να ακούσεις χωρίς διάθεση λογοκρισίας, τόσο πιο εύκολα θα σε αφήσει να συμμετέχεις.

Φτιάξε όρια που έχουν νόημα

Τα όρια δεν είναι τιμωρία, είναι πλαίσιο. Αν θέλεις να περιορίσεις τον χρόνο που περνάει στο κινητό, φρόντισε να υπάρχει εναλλακτική. Πρότεινε δραστηριότητες που τον τραβούν, ιδανικά μαζί σου. Συμφωνήστε σε βασικούς κανόνες όπως να είναι οι λογαριασμοί του ιδιωτικοί ή να μην έχει το κινητό στο δωμάτιο τη νύχτα. Ενημερώσου για τις πλατφόρμες που χρησιμοποιεί, όχι για να γίνεις “αστυνόμος” αλλά για να ξέρεις πού κινείται. Μπορείς να χρησιμοποιήσεις γονικούς ελέγχους ή να τοποθετήσεις τον υπολογιστή σε κοινόχρηστο χώρο, αλλά θυμήσου ότι η εμπιστοσύνη χτίζεται πιο γρήγορα από οποιοδήποτε λογισμικό ασφαλείας.

Μίλα ανοιχτά και δείξε με το παράδειγμα σου

Οι έφηβοι δεν ακούν πάντα, αλλά παρατηρούν συνεχώς. Αν θέλεις να μειώσει τον χρόνο του στα social, μείωσε κι εσύ τον δικό σου. Κάνε οικογενειακά γεύματα χωρίς κινητά, μοιράσου μαζί του αστεία ή ενδιαφέροντα βίντεο, μίλα για τους κινδύνους αλλά και για τα θετικά που μπορεί να έχει η σωστή χρήση. Εξήγησέ του τι σημαίνει ψηφιακό αποτύπωμα, γιατί μια φωτογραφία που ανεβαίνει μπορεί να μείνει για πάντα και ποιες μπορεί να είναι οι νομικές συνέπειες αν αναρτήσει ή διαδώσει κάτι που προσβάλλει ή εκθέτει κάποιον. Δείξε του ότι τα social media είναι εργαλείο, όχι ολόκληρη η ζωή.

Στο τέλος της ημέρας, ο στόχος δεν είναι να αποκόψεις τον έφηβο από τα social media αλλά να τον εξοπλίσεις για να τα χρησιμοποιεί με ασφάλεια και κριτική σκέψη. Ο διάλογος, η συμμετοχή και η συνέπεια στα όρια μπορούν να κάνουν τεράστια διαφορά. Ίσως δεν μπορείς να ελέγξεις όλα όσα βλέπει, μπορείς όμως να τον μάθεις να αναγνωρίζει το ψεύτικο, να προστατεύει τον εαυτό του και να βρίσκει ισορροπία. Έτσι, θα μπορεί να απολαμβάνει τα αστεία βίντεο και τις δημιουργικές ιδέες που κυκλοφορούν, χωρίς να χάνεται μέσα στο χάος τους. Γιατί τελικά, όπως και εμείς κάποτε με το MTV, αυτό που μένει είναι οι στιγμές που σε κάνουν να γελάς, να μαθαίνεις και να νιώθεις μέρος μιας παρέας, ακόμα κι αν αυτή η παρέα είναι μέσα σε μια οθόνη.

Κεντρική εικόνα και εικόνες άρθρου: iStock