Αύξηση βάρους: 6+1 παράγοντες που αγνοούμε και δε σχετίζονται με τη διατροφή και τη γυμναστική

Οι περισσότερες από εμάς μεγαλώσαμε μαθαίνοντας ότι μια ισορροπημένη διατροφή και η τακτική άσκηση είναι το «κλειδί» για ένα υγιές βάρος. Και ναι, αυτά είναι όντως σημαντικά. Αλλά το 2025 γνωρίζουμε πλέον πως το θέμα του βάρους — και συγκεκριμένα της παχυσαρκίας — είναι κάτι πολύ πιο σύνθετο.

Εν όψει του γεγονότος ότι η παχυσαρκία πλέον επηρεάζει 2 στους 5 Αμερικανούς, ας δούμε 7 παράγοντες που μπορεί να οδηγήσουν σε αύξηση βάρους χωρίς να έχουν καμία σχέση με τη διατροφή ή τη γυμναστική.

Γενετική προδιάθεση

Η κληρονομικότητα παίζει καθοριστικό ρόλο. Κάποιοι άνθρωποι έχουν τάση να αποθηκεύουν περισσότερο λίπος ή να έχουν πιο αργό μεταβολισμό. Δεν είναι μόνο θέμα διατροφής και κίνησης -είναι και θέμα του πώς ο οργανισμός διαχειρίζεται την ενέργεια και το άγχος.

Ωστόσο, μπορεί να μας επηρεάζει, αλλά δεν μας καθορίζει απόλυτα. Ο υγιεινός τρόπος ζωής και η ιατρική καθοδήγηση, μπορούν να κάνουν μεγάλη διαφορά.

Ύπνος

Η έλλειψη ποιοτικού ύπνου έχει αποδειχτεί πως αυξάνει την πείνα, μειώνει το αίσθημα κορεσμού και επηρεάζει τις ορμόνες. Αν λοιπόν κοιμάσαι  λιγότερο από 6 ώρες τη νύχτα έχεις περισσότερες πιθανότητες να πάρεις βάρος.

Επιπλέον, η παχυσαρκία συχνά συνδέεται με διαταραχές ύπνου όπως η υπνική άπνοια. Αν υποψιάζεσαι κάτι τέτοιο, καλό είναι να συμβουλευτείς γιατρό.

Χρόνιο στρες

Ακόμα και χαμηλού επιπέδου καθημερινό άγχος μπορεί να αυξήσει την κορτιζόλη (την ορμόνη του στρες), οδηγώντας σε «λιγούρες» για γλυκά ή αλμυρά. Το λεγόμενο emotional eating είναι πραγματικό και μπορεί να δημιουργήσει έναν φαύλο κύκλο: στρες – φαγητό – ενοχές – περισσότερο στρες. Η λύση; Τεχνικές χαλάρωσης, όπως γιόγκα, περπάτημα και αναπνοές, βοηθούν να σπάσεις τον κύκλο.

Ορμονικά προβλήματα

Σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, υποθυρεοειδισμός, διαβήτης τύπου 2, μεταβολικό σύνδρομο, σύνδρομο Cushing — όλες αυτές οι καταστάσεις σχετίζονται με μεταβολικές δυσκολίες και αποθήκευση λίπους. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η αύξηση βάρους δεν έχει να κάνει με τεμπελιά ή «κακές συνήθειες», αλλά με ορμονικές ανισορροπίες που απαιτούν εξειδικευμένη αντιμετώπιση.

Φάρμακα

Κάποια φαρμακευτικά σκευάσματα προκαλούν αύξηση βάρους ή δυσκολεύουν την απώλεια, και ονομάζονται obesogenic medications. Ανάμεσά τους:

• Αντικαταθλιπτικά 
• Αντιψυχωσικά
• Αντιισταμινικά
• Φάρμακα για τον διαβήτη 
• Στατίνες και αντιυπερτασικά
• Αντισυλληπτικά και ορμονικά σκευάσματα

Αν παίρνεις τέτοια φαρμακευτική αγωγή και παρατηρείς αύξηση βάρους, μίλησε με τον γιατρό σου για εναλλακτικές.

Υγεία του εντέρου

Το πώς διασπά και απορροφά ο οργανισμός μας την τροφή εξαρτάται από το μικροβίωμα του εντέρου. Διαταραχές στη χλωρίδα του εντέρου επηρεάζουν την ενέργεια, την όρεξη και την αποθήκευση λίπους.

Προτίμησε πλήρεις τροφές με φυτικές ίνες, όπως φρούτα, λαχανικά και προβιοτικά τρόφιμα (γιαούρτι, κεφίρ, kombucha). Απόφυγε την υπερκατανάλωση επεξεργασμένων προϊόντων και ρώτησε τον γιατρό σου για κατάλληλα προβιοτικά συμπληρώματα.

Περιβαλλοντικοί παράγοντες

Το περιβάλλον μας επηρεάζει πιο πολύ απ’ όσο φανταζόμαστε. Πολλοί άνθρωποι ζουν σε περιοχές χωρίς εύκολη πρόσβαση σε φρέσκα και υγιεινά τρόφιμα.

Επιπλέον, η έλλειψη πάρκων ή ασφαλών χώρων για περπάτημα και άθληση και η αύξηση της καθιστικής ζωής λόγω οθονών, video games και τηλεργασίας επηρεάζουν το σώμα. Όλα αυτά δημιουργούν ένα πλαίσιο όπου η παχυσαρκία δεν είναι απλώς προσωπική ευθύνη, αλλά κοινωνικό φαινόμενο.

Φωτογραφίες: @istock.