«Εμείς δεν μαλώνουμε ποτέ»: Η απουσία σύγκρουσης σημαίνει υγεία στη σχέση;

«Κάθε σύγκρουση είναι μια δοκιμή του δεσμού. Δεν μαλώνουμε για τις δουλειές του σπιτιού, μα για το αν είμαστε σημαντικοί ο ένας για τον άλλον» – Sue Johnson

Αρκετές φορές ακούω στο γραφείο ζευγάρια που λένε: «Εμείς, δεν τσακωνόμαστε ποτέ» γεμάτα περηφάνεια, πιστεύοντας ότι έχουν μία σχέση γεμάτη ηρεμία, χωρίς εντάσεις και διαφωνίες. Και συνήθως ρωτάω: «Τότε, γιατί είστε εδώ;» και πέφτει παγωνιά, αμηχανία.

Στο μυαλό μου αρχίζουν και στροβιλίζονται ερωτήσεις η μία μετά την άλλη: «Δεν μαλώνουν ποτέ λένε… και πώς λύνουν τις διαφορές τους; Είναι ειλικρινείς στη σχέση τους; Εκφράζουν όλα όσα γίνονται μέσα τους; Αντέχει η σχέση τους την διαφωνία;» αυτές και άλλες πολλές ερωτήσεις που θέλω να κάνω ευθύς αμέσως αλλά χρειάζεται και εγώ να περιμένω.

Ο κόσμος πιστεύει ότι η σύγκρουση είναι κακή και πως αν δεν υπάρχει, τότε σημαίνει ότι η σχέση είναι υγιής. Και όμως, πόσο απατηλή αυτή η θεώρηση. Έχετε αναρωτηθεί μήπως πίσω από αυτή την ηρεμία κρύβεται η αδιαφορία, η έλλειψη ενδιαφέροντος του ενός προς τον άλλον, φόβος, παθητικότητα, έλλειψη αυθεντικής επικοινωνίας, κλπ. Δεν μιλάμε για εκείνες τις σχέσεις που υπάρχουν διαφωνίες ή και μικροκαυγαδάκια αλλά είναι αραιά σε συχνότητα που υποδηλώνουν και πιθανή ισορροπία, αλλά για τις σχέσεις εκείνες που πραγματικά τα μέλη δεν διαφωνούν.

Και όμως η σύγκρουση είναι ένα φυσικό φαινόμενο

«Αν δεν σπάσεις τα αυγά, ομελέτα δεν τρως» λέει γνωστή λαϊκή παροιμία. Πράγματι, η σύγκρουση δεν σημαίνει απαραίτητα ολοκληρωτική καταστροφή αλλά μετατροπή της ενέργειας σε άλλη μορφή, με έναν δημιουργικό και ωφέλιμο τρόπο. Είναι λογικό η σχέση δύο ανθρώπων που συνδέονται ουσιαστικά, να έχει διαφωνίες. Ερχόμαστε ο καθένας με τα δικά του βιώματα, τον δικό του τρόπο, με διαφορετικές ανάγκες, προσδοκίες, τρόπους αντίληψης.

Η σύγκρουση είναι εκείνο ακριβώς το σημείο όπου οι διαφορές μας έρχονται στην επιφάνεια και μας επιτρέπουν «να είμαστε παρόντες» μέσα από την διαφοροποίησή μας. Για αυτό ακριβώς, στην ψυχοθεραπεία ζεύγους, στόχος δεν είναι η εξάλειψη των καβγάδων, αλλά η μετατροπή τους από πηγή πόνου σε ευκαιρία αυθεντικής σύνδεσης. Το πρόβλημα λοιπόν στη σχέση δεν είναι το να διαφωνήσουμε, να καυγαδίσουμε αλλά ο τρόπος και η συχνότητα που μαλώνουμε, όπως επίσης και το να επιτρέπεται η διαφωνία, αν επιτρέπεται να μαλώσουμε.

«Μα εμείς δεν μαλώνουμε ποτέ!» – Τι μπορεί να σημαίνει;

Αποφυγή: Φοβόμαστε να συγκρουστούμε, σύγκρουση σημαίνει κάτι κακό, πιθανά την έχουμε συνδέσει με τραύμα ή εγκατάλειψη και έχουμε πονέσει. Είναι προτιμότερο να σωπαίνουμε, παρά να ρισκάρουμε τη ρήξη που ίσως φέρει χωρισμό, εγκατάλειψη.

Αδιαφορία: Δεν ενδιαφέρομαι για εσένα, ούτε και εσύ για εμένα, έχουμε χάσει τη ζωντάνια μας, απλά συμβιώνουμε, συγκατοικούμε. Δεν σε διεκδικώ, ούτε με διεκδικείς, δεν εμπλεκόμαστε συναισθηματικά, απλά συνυπάρχουμε – ότι και αν σημαίνει αυτό.

Συγχώνευση: Συμφωνούμε πάντα ο ένας με τον άλλον, εφόσον ο ένας από τους δύο μας προσαρμόζεται απόλυτα στις ανάγκες του άλλου, ακυρώνοντας τον εαυτό του. Δεν μπορούμε να διαφοροποιηθούμε δηλαδή, τα όρια ανάμεσά μας είναι θολά και δυσδιάκριτα, ώστε κανείς μας δεν μπορεί να λειτουργήσει ανεξάρτητα από τον άλλον, έχουμε έτσι μία φαινομενική ηρεμία, μία ψευδαίσθηση οικειότητας.

«Και όμως, είναι οκ να συγκρουστούμε!» Η σύγκρουση ως δείκτης οικειότητας

Πόσο λυτρωτικό να μπορώ να εκφράσω αυτό που με ενοχλεί, να μπορώ να διαφωνήσω, να εκφράσω τις σκέψεις και τα συναισθήματά μου χωρίς φόβο απόρριψης ή εγκατάλειψης, χωρίς να σκεφτώ ότι θα γίνω το «κακό παιδί». Μπορώ να σου πω αυτό που με ενοχλεί, χωρίς να φοβάμαι ότι θα φύγεις.
Η δυνατότητα να μπορούμε να συγκρουστούμε και να διαφωνήσουμε χωρίς όμως να καταστραφούμε-να αυτοκαταστραφούμε-είναι δείκτης ασφάλειας και μπορούμε να χτίσουμε αληθινή εγγύτητα.

Ναι στον εποικοδομητικό διάλογο

Τα παραπάνω δεν σημαίνουν ότι «δεν αφήνουμε τίποτα να πέσει κάτω» και ότι μαλώνουμε για να μην μας πουν ότι έχουμε πρόβλημα. Ασφαλώς και έχουμε πρόβλημα όταν οι συγκρούσεις μας και οι διαφωνίες μας γίνονται με έναν επιθετικό, προσβλητικό και τοξικό τρόπο. Για αυτό χρειάζεται να μάθουμε να μαλώνουμε με έναν τρόπο ωφέλιμο για τη σχέση μας και για τον καθένα μας. Προσέχουμε λοιπόν τα παρακάτω:

Ενεργητική ακρόαση: Σ’ ακούω για να σε καταλάβω, όχι για να οργανώσω την αντεπίθεσή μου ή απλά να σου απαντήσω.

Χρησιμοποιώ α’ πρόσωπο και όχι β’ ενικό: Μιλάω για το πώς «Εγώ νιώθω… όταν συμβαίνει…» και όχι «Εσύ πάντα…» και φυσικά δεν γενικεύω.

Αναγνώριση συναισθήματος: Πόσο χρήσιμο και ανακουφιστικό και για τους δυο μας να αναγνωρίσω πώς νιώθει ο άλλος «Καταλαβαίνω ότι πληγώθηκες» αντί να αντεπιτεθώ ως άμυνα είτε για άμυνα.

Δίνω χρόνο για αποφόρτιση: Κάποιες φορές χρειάζεται να κάνουμε μια παύση και να επιστρέψουμε αργότερα, όταν η ένταση θα έχει πέσει κάπως. Αυτό δεν σημαίνει ότι βάζουμε το θέμα «κάτω από το χαλί» αλλά επιστρέφουμε πιο ήρεμοι και το ανοίγουμε και πάλι.

Να θυμάμαι:

Διαφωνία δεν σημαίνει απόρριψη. Είναι απλά ένας τρόπος να δηλώσω οτι: «Νοιάζομαι αρκετά για εσένα, ώστε να μη σε αφήσω να μη με καταλαβαίνεις, να μην σε καταλαβαίνω και να χανόμαστε! Και αυτό μπορούμε να το κάνουμε με σεβασμό ο ένας προς τον άλλον!»