Όταν η σεξουαλικότητα γίνεται φυλακή: Όλη η αλήθεια για την καταναγκαστική σεξουαλική συμπεριφορά από τον Δρ. Θάνο Ασκητή

Η σεξουαλική επιθυμία είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης φύσης. Τι συμβαίνει, όμως, όταν ξεφεύγει από τον έλεγχο και μετατρέπεται σε εσωτερική φυλακή; Πίσω από τη φαινομενική απόλαυση, η καταναγκαστική σεξουαλική συμπεριφορά κρύβει συναισθηματικό πόνο, ενοχή και μοναξιά. Σε αυτό το άρθρο, ο Θάνος Ασκητής, με την επιστημονική του γνώση και πολυετή εμπειρία στη σεξουαλική υγεία, αναλύει εις βάθος το φαινόμενο: από τις αιτίες και τις εκδηλώσεις του μέχρι τις επιπτώσεις στις σχέσεις και τη ζωή του ατόμου, και φυσικά, τις δυνατότητες θεραπευτικής παρέμβασης.

Τι είναι η καταναγκαστική σεξουαλική συμπεριφορά;

Μία κατάσταση που χαρακτηρίζεται από επαναλαμβανόμενες και ανεξέλεγκτες σεξουαλικές σκέψεις, παρορμήσεις ή συμπεριφορές. Η αιτιολογία της καταναγκαστικής σεξουαλικής συμπεριφοράς είναι σύνθετη και πολυπαραγοντική – δηλαδή, δεν υπάρχει μία μόνο αιτία. Αντίθετα, συνήθως είναι αποτέλεσμα αλληλεπίδρασης βιολογικών, ψυχολογικών και κοινωνικών παραγόντων. Δεν είναι μία «κακή συνήθεια», αλλά συχνά μια μορφή εθιστικής συμπεριφοράς με ρίζες σε βαθύτερα ψυχικά και βιολογικά αίτια.

Συναισθηματικές και συμπεριφορικές εκδηλώσεις

Πώς εκδηλώνεται; Με καταναγκαστικό αυνανισμό, κατάχρηση πορνογραφίας, cybersex, πολύωρο και συνήθως απροφύλακτο σεξ, συχνή εναλλαγή σεξουαλικών συντρόφων, one-night stand, σεξεργασία και κατάχρηση ουσιών. Η κάθε περίπτωση είναι μοναδική. Ο κοινός παρονομαστής είναι ότι τα άτομα νιώθουν ότι δεν ελέγχουν τις σεξουαλικές τους παρορμήσεις. Διαρκώς αναζητούν τη διέγερση δίχως πολλές φορές να γνωρίζουν το γιατί. Βιώνουν έντονα συναισθήματα ντροπής και ενοχής, καθώς στέκονται ανήμποροι μπροστά στις «επιθυμίες» τους. Αποσυνδέονται συναισθηματικά από τις άλλες πτυχές της ζωής και εκείνοι που τόσα έντονα κυνηγούσαν την ηδονή, καταλήγουν να νιώθουν ανηδονία.

Γιατί κανείς εμπλέκεται σεξουαλικά με τέτοιο τρόπο;

Σε έρευνα του επιστημονικού περιοδικού «The journal of sexual medicine», φάνηκε ότι τα δύο κύρια κίνητρα πίσω από τη συγκεκριμένη συμπεριφορά είναι η ίδια η απουσία κινήτρου και η ρύθμιση του αρνητικού συναισθήματος. Ο πρώτος λόγος όσο παράδοξος και να ακούγεται αφορά ακριβώς αυτή την υφή του καταναγκαστικού χαρακτήρα των προαναφερόμενων σεξουαλικών δραστηριοτήτων, ενώ ο δεύτερος σχετίζεται με τις διαταραχές συναισθήματος όπως η κατάθλιψη και η διπολική διαταραχή, καθώς και με τη χαμηλή ανοχή απέναντι στο δυσφορικό συναίσθημα.

(Koós, M., Fuss, J., Klein, V., Demetrovics, Z., & Bőthe, B. (2022). Sexual motivations underlying compulsive sexual behavior in women and men from Germany and Hungary. The Journal of Sexual Medicine, 19(2), 170-181).

Γυναίκες & Άνδρες

Στα δύο φύλα, η συχνότητα, η ένταση και το περιεχόμενο της Καταναγκαστικής Σεξουαλικής Συμπεριφοράς διαφέρουν, ωστόσο η παρώθηση παραμένει κοινή, η απουσία κινήτρου και η ρύθμιση του αρνητικού συναισθήματος που προαναφέρθηκε. Πιο συγκεκριμένα, στο ανδρικό φύλο εκδηλώνεται στο 4,2 με 7%, ενώ στο γυναικείο στο 0 με 5,5%. Στους άντρες η ένταση είναι σαφώς μεγαλύτερη συγκριτικά με τις γυναίκες. Το περιεχόμενο για τους άντρες αφορά κυρίως καταναγκαστικό αυνανισμό και πολύωρη παρακολούθηση πορνογραφικού υλικού ενώ για τις γυναίκες συχνή εμπλοκή σε σεξουαλικές δραστηριότητες.

Οι επιπτώσεις

Η Καταναγκαστική Σεξουαλική Συμπεριφορά έχει σημαντικό τίμημα στη ζωή του ατόμου. Το συναισθηματικό «κενό» που βιώνει είναι ανυπέρβλητο, οι οικογενειακές και διαπροσωπικές του σχέσεις υποχωρούν, η επαγγελματική του καριέρα μπαίνει στο περιθώριο των προτεραιοτήτων του, καθώς επίσης υπάρχουν και οι αυξημένες πιθανότητες έκθεσης σε σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα.

Το ζευγάρι

Ένα από τα βασικά ερωτήματα είναι το πώς «χωράει» ένας σύντροφος μέσα σε αυτή την ιδιόμορφη συνθήκη όπου το άτομο αδυνατεί να ελέγξει τις σεξουαλικές του παρορμήσεις. Οι σύντροφοι, συχνά, αυτών των ατόμων παρουσιάζουν μία μαζοχιστική προσωπικότητα, αναλαμβάνουν έναν ρόλο συντρόφου-γονέα, αντιμετωπίζουν τα ζητήματα με παθητική στάση, χαρακτηρίζονται από χαμηλή αυτοεκτίμηση και βαθιά ανασφάλεια, καθώς υπάρχει και το ενδεχόμενο μέσω της σχέσης να αναβιώνουν ένα παρελθοντικό τραύμα. Ο συνδυασμός αυτός αν και ορισμένες φορές λειτουργεί σταθεροποιητικά για το άτομο που φέρει το «πρόβλημα», στη συνέχεια οδηγεί σε συγκρούσεις με πυρήνα την απιστία, την συναισθηματική απομάκρυνση, ορισμένες φορές την κακοποίηση και τελικά τη διάλυση της σχέσης.

Η παρέμβαση

Η παρέμβαση θα πρέπει να είναι ολιστική. Ξεκινάμε με την ψυχοεκπαίδευση του ίδιου του ατόμου που φέρει «το πρόβλημα», με την ταυτόχρονη επιστημονική ενημέρωση του υποστηρικτικού δικτύου. Στο ψυχοθεραπευτικό κομμάτι, ιδιαίτερα αποτελεσματική κρίνεται η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία σε ατομικό επίπεδο με τεχνικές γνωσιακής αναδόμησης καθώς και συμπεριφορικές ασκήσεις με στόχο τον έλεγχο της παρόρμησης. Παράλληλα, όταν υπάρχει σύντροφος, η θεραπευτική πρόταση αφορά την ατομική θεραπεία σε συνδυασμό με τη θεραπεία ζεύγους. Τέλος, η φαρμακοθεραπεία μπορεί να κριθεί απαραίτητη όταν η Καταναγκαστική Σεξουαλική Συμπεριφορά εμφανίζεται ως σύμπτωμα υποβόσκουσας ψυχιατρικής διαταραχής.

Αν κάτι σε προβληματίζει ή θες να μάθεις περισσότερα γύρω από τη σεξουαλικότητα και την ψυχική υγεία, επισκέψου το Ινστιτούτο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας στο askitis.gr ή κάλεσε δωρεάν στη συμβουλευτική γραμμή 210-7797979.

Ακολούθησε τα social media του Ινστιτούτου Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας:
Facebook: @institutethanosaskitis
Instagram: @institute.mental.sexual.health

Ακολούθησε τα social media του Δρ. Θάνου Ασκητή:
Facebook: @Dr.Thanos.Askitis
Instagram: @thanos_askitis
TikTok: @draskitis
YouTube: @thanosaskitis6425