Η Τουρκία βουλιάζει στον αυταρχισμό: Η σύλληψη της Χαντισέ και άλλων καλλιτεχνών και η σιωπηρή ανοχή της Δύσης

Η πιο πρόσφατη υπόθεση που συγκλονίζει την τουρκική κοινή γνώμη είναι η σύλληψη δεκάδων καλλιτεχνών και διασημοτήτων, μεταξύ των οποίων και η δημοφιλής τραγουδίστρια Hadise (Χαντισέ).

Στις 8 Οκτωβρίου 2025, σύμφωνα με το Associated Press, οι τουρκικές αρχές προσήγαγαν τουλάχιστον 80 πρόσωπα στο πλαίσιο μεγάλης επιχείρησης για «διερεύνηση χρήσης ναρκωτικών». Οι προσαχθέντες, ανάμεσά τους η Hadise, υποβλήθηκαν σε εξετάσεις αίματος και τρίχας πριν αφεθούν ελεύθεροι.

Επισήμως, πρόκειται για «τυπικό έλεγχο» – ανεπίσημα όμως, η κίνηση εκλαμβάνεται ως εκφοβισμός προς τους καλλιτέχνες που έχουν εκφράσει ανοιχτά πολιτικές ή κοινωνικές απόψεις αντίθετες προς το καθεστώς. Πολλοί από τους συλληφθέντες ήταν μεταξύ αυτών που στηλίτευσαν λίγους μήνες νωρίτερα τη σύλληψη του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης Ekrem İmamoğlu, βασικού πολιτικού αντιπάλου του Ερντογάν

Διώξεις σατιρικών δημιουργών

Τον Ιούλιο του 2025, τέσσερα μέλη του σατιρικού περιοδικού LeMan συνελήφθησαν με την κατηγορία της «πρόκλησης δημόσιας έχθρας» και «προσβολής θρησκευτικών αξιών» εξαιτίας ενός σκίτσου που σατίριζε τον Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η υπόθεση προκάλεσε διεθνείς αντιδράσεις για την καταστολή της ελευθερίας του Τύπου

Λογοκρισία στη μουσική και τις συναυλίες

Την τελευταία διετία, σειρά καλλιτεχνικών εκδηλώσεων και συναυλιών ακυρώνονται υπό το πρόσχημα της «προστασίας της δημόσιας ηθικής» ή της «ασφάλειας». Το 2025, ακυρώθηκαν οι συναυλίες του Robbie Williams και του Enrico Macias στην Κωνσταντινούπολη έπειτα από παρεμβάσεις των αρχών για λόγους «δημόσιας τάξης».

Το νεανικό συγκρότημα Manifest, με αποκλειστικά γυναίκες μέλη, βρέθηκε υπό έρευνα για «απρεπείς πράξεις», με εισαγγελική απαγόρευση εξόδου από τη χώρα.

Η τηλεοπτική λογοκρισία θεσμοποιείται

Το 2023, το Ανώτατο Ραδιοτηλεοπτικό Συμβούλιο (RTÜK) διέταξε την αναστολή επεισοδίων και την επιβολή προστίμων στη δημοφιλή σειρά Kızıl Goncalar του FOX TV, επειδή «πρόβαλλε τη μοιχεία» αντί του γάμου και «υπονόμευε τις παραδοσιακές αξίες». Ταυτόχρονα, οι πλατφόρμες Netflix, Disney+, Prime Video, HBO Max και MUBI δέχθηκαν βαριά πρόστιμα επειδή φιλοξενούσαν τίτλους που «αντίκεινται στην οικογενειακή ηθική».

Ο τραγέλαφος της «ηθικής λογοκρισίας» στη σειρά Kızılcık Şerbeti

Ίσως το πιο παράλογο – σχεδόν τραγελαφικό – παράδειγμα λογοκρισίας να καταγράφηκε τον Σεπτέμβριο του 2025, όταν το RTÜK παρενέβη στη δημοφιλή τηλεοπτική σειρά Kızılcık Şerbeti του Show TV. Αφορμή στάθηκαν σκηνές που υπαινίσσονταν εξωσυζυγική σχέση ανάμεσα σε δύο παντρεμένους ήρωες. 

Υπό τον φόβο κυρώσεων, οι σεναριογράφοι ξαναέγραψαν το σενάριο: τα ερωτικά μηνύματα που αντάλλασσαν οι δύο χαρακτήρες στο προηγούμενο επεισόδιο, στο επόμενο μετατράπηκαν σε μηνύματα αγάπης προς τους νόμιμους συζύγους τους. Σύμφωνα με ρεπορτάζ των Cumhuriyet, T24 και Diken, το αρχικό trailer του επεισοδίου αποσύρθηκε για να αποφευχθεί πρόστιμο, ενώ το RTÜK απαίτησε να «αποκατασταθεί η οικογενειακή ηθική». Η υπόθεση αυτή σχολιάστηκε ευρέως ως «σκηνή από σίριαλ που έγινε πραγματικότητα», δείχνοντας πώς η τουρκική τηλεόραση υποχρεώνεται να λογοκρίνει τον ίδιο της τον εαυτό.

2022 – Η δίωξη της Gülşen και η απαγόρευση Mosso

Το 2022 υπήρξε σημείο καμπής: Η pop star Gülşen συνελήφθη και καταδικάστηκε σε δέκα μήνες φυλάκιση με αναστολή, επειδή σε συναυλία της είχε κάνει αστείο για τα θρησκευτικά σχολεία. Η τραγουδίστρια Melek Mosso είδε τη συναυλία της να ακυρώνεται έπειτα από αντιδράσεις θρησκευτικών οργανώσεων που τη χαρακτήρισαν «ανήθικη».

Η σιωπή της Δύσης

Παρά τις αλλεπάλληλες εκθέσεις της Human Rights Watch, της Amnesty International και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, η αντίδραση της Δύσης παραμένει υποτονική. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εκφράζει «ανησυχία» για την πορεία των ελευθεριών, αποφεύγοντας ωστόσο την άμεση αντιπαράθεση. Ο λόγος είναι καθαρά γεωπολιτικός: μια απομονωμένη Τουρκία θεωρείται πιο επικίνδυνη από μια ενταγμένη, ακόμη και αν αυτή κινείται ολοένα και πιο μακριά από τις δημοκρατικές αρχές.

Από την προσαγωγή της Hadise και τη φίμωση των σατιρικών γελοιογράφων, μέχρι τις απαγορεύσεις σειρών, συναυλιών και ταινιών, η Τουρκία βουλιάζει κάθε μέρα πιο βαθιά στον αυταρχισμό. Η τέχνη – άλλοτε πεδίο ελεύθερης έκφρασης – έχει γίνει το πρώτο θύμα της πολιτικής καταστολής. Και όσο η Δύση σωπαίνει, η δημοκρατία στην Τουρκία μοιάζει να χάνεται όχι με πάταγο, αλλά με μια παρατεταμένη, ανήσυχη σιωπή.

Τατιάνα