Δίγλωσσα παιδιά: τι πρέπει να ξέρεις!

Μέσα στα 4 πρώτα χρόνια ζωής τα παιδιά κατακτούν τη γλώσσα. Όχι, μόνο απορροφούν τα γλωσσικά ερεθίσματα από το περιβάλλον τους σαν σφουγγάρια, αλλά είναι σε θέση να ξεχωρίσουν την προσωδία, δηλαδή το ρυθμό και τη βασική μελωδία της μητρικής γλώσσας.

Δίγλωσσος θεωρείται εκείνος που κάνει συχνή χρήση δυο γλωσσών στην επικοινωνιακή επαφή του με τους άλλους. Αν ένα μωρό από τη στιγμή που θα γεννηθεί αφουγκράζεται δυο γλώσσες, τις μαθαίνει και τις δυο με την ίδια ευκολία που θα μάθαινε μόνο τη μία. Εξάλλου, αν ένα παιδί μεγαλώνει στην Ελλάδα, από πατέρα π.χ Ιταλό και η μητέρα Ελληνίδα είναι αυτονόητο ότι θα μιλάει καλύτερα τα ελληνικά αφού θα πηγαίνει σε ελληνικό σχολείο.

Γιατί και πότε γίνεται δίγλωσσο;
Οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι το ιδανικό χρονικό διάστημα για να μάθει ένα παιδί δυο γλώσσες ταυτόχρονα είναι από την γέννησή έως τα επτά του έτη. Κάθε γλώσσα χρησιμοποιεί ένα μοναδικό σύνολο ήχων και τα μωρά γεννιούνται με την ικανότητα να μπορούν να διακρίνουν όλους τους ήχους. Η ικανότητα αυτή αρχίζει να εξασθενεί πριν ακόμα τα μωρά αρθρώσουν τις πρώτες τους λεξούλες, δηλαδή προτού κλείσουν το πρώτο έτος της ηλικίας τους. Στην συνέχεια, όμως η μητρική γλώσσα δυσχεραίνει την εκμάθηση μιας δεύτερης, καθώς ο εγκέφαλος «αρνείται» τους ήχους, που δεν ταιριάζουν με την κυρίαρχη γλώσσα. Ο εγκέφαλος προσαρμόζεται έτσι ώστε να ταιριάζει τέλεια με την μητρική γλώσσα, δηλώνουν ερευνητές, ενώ στην περίπτωση με τα μωρά που μαθαίνουν ταυτόχρονα δυο γλώσσες ο εγκέφαλος «χτίζει» δυο σύνολα νευρωνικών κυκλωμάτων, ένα δηλαδή για κάθε γλώσσα. Έτσι, μωρά που μεγαλώνουν ακούγοντας δυο διαφορετικές γλώσσες τις απορροφούν και τις δυο ταυτόχρονα, εκτός από ορισμένα μωρά που μαθαίνουν μόνο τη μια. Σε κάθε περίπτωση, η εκμάθηση μια νέας γλώσσας είναι πιο εύκολη μέχρι την ηλικία των επτά ετών, αφού η ικανότητα αυτή μειώνεται αξιοσημείωτα όταν το παιδί πηγαίνει σχολείο και κυρίως μετά την εφηβεία.

Τι πρέπει να κάνετε;
Ένα μωρό ή νήπιο που μεγαλώνει ως δίγλωσσο δεν χρειάζεται να διδαχθεί τη γραμματική και το συντακτικό κάποιας από τις μητρικές γλώσσες, αφού μεταξύ της γέννησης και του τέταρτου έτους τα παιδιά έχουν το προνόμιο να αναπτύσσουν από μόνα τους και αβίαστα το γραμματικό σύστημα της γλώσσας ή των γλωσσών που μιλιούνται στο σπίτι τους αλλά και το στενό τους οικογενειακό περιβάλλον. Για να επιτευχθεί αυτό βέβαια θα ήταν καλύτερο κάθε γονιός να μιλάει τη μητρική του γλώσσα, για να μην μπερδεύει το παιδί τις γλώσσες μεταξύ τους. Ανησυχία που να αφορά στην ευφυΐα του δίγλωσσου παιδιού δεν υπάρχει πια, καθώς η διγλωσσία περισσότερο διευρύνει παρά περιορίζει τον τρόπο σκέψης ενός παιδιού.
Βέβαια, μπορεί λόγω πρακτικών συνθηκών (τόπος κατοικίας) να χρησιμοποιεί τη μια περισσότερο από την άλλη, όπως όταν θα πάει νηπιαγωγείο ή σχολείο. Επίσης τα δίγλωσσα παιδιά ενίοτε προτιμούν να εκφράζονται σε διαφορετική γλώσσα, για διαφορετικά θέματα. Ούτε αυτό είναι παράξενο!

Είναι πρόβλημα;
Σε παιδιά που έχουν φυσιολογική ανάπτυξη λόγου, το δίγλωσσο περιβάλλον δεν δημιουργεί κανένα πρόβλημα. Πρόβλημα μόνο μπορεί να δημιουργηθεί στις περιπτώσεις που κάποιο παιδί εμφανίζει καθυστέρηση λόγου και ταυτόχρονα μεγαλώνει σε δίγλωσσο περιβάλλον. Στις περιπτώσεις αυτές το δίγλωσσο περιβάλλον επηρεάζει την εξέλιξη του λόγου και χρειάζεται η λήψη πρόσθετων μέτρων από τους γονείς.

Για να ενισχύσετε τη διγλωσσία του παιδιού σας χρησιμοποιήστε τα κλασικά μέσα όπως βιβλία, CD και DVD. Μπορείτε π.χ. να διαβάζετε παραμύθια στο παιδί σας και στις δυο γλώσσες. Επιπλέον, εξετάστε το ενδεχόμενο να στείλετε το παιδί σε κατασκήνωση για δίγλωσσα παιδιά ή εναλλάξ σε κατασκήνωση όπου μιλιέται η μία ή η άλλη γλώσσα.