Mealtime Magic: Πώς να βοηθήσεις το μωρό να επικοινωνεί πριν καν μιλήσει

Αν έχεις περάσει έστω ένα μεσημέρι με μωρό ή νήπιο στο τραπέζι, ξέρεις καλά ότι το «γεύμα» μοιάζει πιο πολύ με σκηνή από τσίρκο παρά με οικογενειακή στιγμή. Κάπου ανάμεσα στο πεταμένο ρύζι και το κουτάλι που καταλήγει στο πάτωμα, όμως, κρύβεται μια χρυσή ευκαιρία: η ώρα του φαγητού είναι μια από τις πιο δυνατές στιγμές επικοινωνίας με το παιδί σου. Πριν καν ξεστομίσει την πρώτη του λέξη, το μικρό σου έχει ήδη αρχίσει να σου “μιλάει”. Το θέμα είναι, εσύ τον ακούς;

Η ώρα του φαγητού είναι σχολείο επικοινωνίας

Από την πρώτη μέρα της ζωής του, το μωρό σου σε ενημερώνει για τις ανάγκες του. Όταν γυρνάει το κεφάλι μακριά από το μπιμπερό, σου λέει «φτάνει». Όταν απλώνει το χέρι προς το πιάτο σου, σημαίνει «θέλω να δοκιμάσω». Αυτές οι μικρές κινήσεις είναι οι πρώτες “λέξεις” του, και κάθε φορά που εσύ ανταποκρίνεσαι, το παιδί μαθαίνει κάτι θεμελιώδες: ότι η επικοινωνία του έχει αξία. Όσο περισσότερο νιώθει ότι το ακούς, τόσο πιο πρόθυμο γίνεται να συνεχίσει να επικοινωνεί — και ναι, αυτό ισχύει ακόμα κι όταν η “επικοινωνία” περιλαμβάνει μπρόκολα που πετάγονται στον τοίχο.

Οι βασικές νοηματικές κινήσεις που σώζουν τα νεύρα σου

Πριν εμφανιστούν οι λέξεις, μπορείς να του δείξεις τρόπους να εκφράζεται με σημάδια. Όχι, δε χρειάζεται να γίνεις δασκάλα νοηματικής, απλώς να μάθεις μερικές βασικές κινήσεις που θα κάνουν τη ζωή σας ευκολότερη. Ξεκίνα με το «περισσότερο» (αγγίζεις τις άκρες των δαχτύλων σου μεταξύ τους και των δύο χεριών), το «τελείωσα» (περιστρέφεις τα χέρια σου μπροστά), το «τρώω» (φέρνεις τα δάχτυλά σου στο στόμα) και το «βοήθεια» (μια γροθιά πάνω σε μια ανοιχτή παλάμη). Μπορείς να του δείξεις και τη λέξη «γάλα» με το άνοιγμα και κλείσιμο της γροθιάς, σαν να αρμέγεις. Αυτά τα απλά σήματα δίνουν στο παιδί σου τη δύναμη να εκφραστεί πριν εκραγεί, και σε σένα το προνόμιο να περάσεις ένα γεύμα χωρίς φωνές και δάκρυα. Κάθε φορά που αντιδράς με συνέπεια στα σήματά του, ενισχύεις την εμπιστοσύνη του και την επιθυμία του να επικοινωνεί.

Κράτα τη στιγμή αληθινή

Η μεγαλύτερη παγίδα είναι να μετατρέψεις το τραπέζι σε… εκπαιδευτική πλατφόρμα. Δε χρειάζεται να του κάνεις κουίζ για το τι χρώμα έχει η μπανάνα ή πόσες μπουκιές έφαγε. Μίλα απλά, όπως θα μιλούσες σε έναν ενήλικα, αλλά με πιο ήρεμο ρυθμό. Πες «να το γάλα σου», «θα φάω μήλο, είναι τραγανό», ή απλώς απόλαυσε τη σιωπή. Το παιδί μαθαίνει όχι μόνο από αυτά που του λες αλλά και από τον τρόπο που σε βλέπει να συμμετέχεις στο φαγητό. Αν κάθεσαι μαζί του, αν το κοιτάς και του χαμογελάς, αν δείχνεις ότι τρως και εσύ με χαρά, του μαθαίνεις χωρίς λόγια ότι το φαγητό δεν είναι πόλεμος, είναι στιγμή σύνδεσης. Κι όταν αρχίζει τα γνωστά “πειράματα φυσικής” –δηλαδή να πετάει το φαγητό– θυμήσου ότι κι αυτό είναι τρόπος επικοινωνίας. Ίσως να έχει χορτάσει, να βαρέθηκε ή να θέλει να σου δείξει τι κάνει η βαρύτητα. Αντί να εκνευριστείς, μπορείς να πεις «βλέπω ότι τελείωσες», να κάνεις τη νοηματική για «τελείωσα» και να το απομακρύνεις από το τραπέζι. Έτσι του δείχνεις πώς μπορεί να εκφράζει όσα νιώθει χωρίς να τα πετάει στο πάτωμα.

Όταν δεν τρώει «τίποτα»

Υπάρχει μια φάση που σχεδόν όλα τα παιδιά περνούν και τη λες “η φάση του όχι”. Χθες λάτρευε τα μακαρόνια, σήμερα τα κοιτά σαν να είναι δηλητήριο. Μην το παίρνεις προσωπικά και μην του κολλάς ετικέτες τύπου “είναι δύσκολος στο φαγητό”. Απλώς συνέχισε να προσφέρεις επιλογές, να ονομάζεις τα τρόφιμα και να σέβεσαι το όχι του. Η δουλειά σου είναι να προτείνεις, όχι να πιέζεις. Αν πεινάσει, θα φάει. Αν όχι, έχει μάθει κάτι εξίσου σημαντικό: ότι η φωνή του μετράει.

Όσο κι αν μοιάζει με χάος, κάθε γεύμα είναι μια μικρή ιστορία επικοινωνίας, γεμάτη βλέμματα, σήματα και μπουκιές που λένε περισσότερα απ’ όσο νομίζεις. Δε χρειάζεται να κάνεις τα πάντα τέλεια, ούτε να μετατρέψεις το τραπέζι σε μάθημα. Αρκεί να είσαι εκεί, να τον παρατηρείς, να ανταποκρίνεσαι. Γιατί μέσα από αυτές τις μικρές στιγμές το παιδί μαθαίνει κάτι πολύ μεγαλύτερο από το να ζητά «κι άλλο». Μαθαίνει ότι η φωνή του αξίζει να ακούγεται — και αυτό είναι το πιο σημαντικό “γεύμα” που μπορείς να του προσφέρεις.

Κενρική εικόνα και εικόνες άρθρου: iStock