Ο γονιός «παγόνι»: Τι σημαίνει να μεγαλώνεις στη σκιά ενός ναρκισσιστή

Αν μεγάλωσες με έναν γονιό που ήθελε να γυρίζει όλο το σπίτι προς τα φώτα για να φαίνεται καλύτερα, ίσως τώρα καταλαβαίνεις γιατί έχεις γίνει τόσο καλή στο να “πιάνεις τον παλμό” των άλλων πριν από σένα. Όταν ζεις σε ένα σπίτι όπου το συναίσθημα πρέπει να περνάει πρώτα από φίλτρο για να μην ταράξει το κλίμα, μαθαίνεις να σφίγγεις τα δόντια, να επιβιώνεις και κάπου στα ενδιάμεσα να χάνεις επαφή με το ποια είσαι πραγματικά. Το περίεργο είναι ότι η συνειδητοποίηση δεν έρχεται νωρίς. Έρχεται όταν φεύγεις από το οικογενειακό σύστημα, όταν βλέπεις άλλες οικογένειες, όταν κάνεις τη δική σου ή όταν κάθεσαι στον καναπέ απέναντι από έναν άνθρωπο που σου λέει “ξέρεις ότι αυτό δεν είναι φυσιολογικό, σωστά”. Και εκεί ανοίγει μια πόρτα που δεν ξανακλείνει.

Όταν η αγάπη γίνεται καθρέφτης

Ένας ναρκισσιστής γονιός δεν ενδιαφέρεται για το παιδί, αλλά για την εικόνα που προβάλλει μέσα από αυτό. Σε θέλει άριστη, ήσυχη, λαμπερή, διακριτική, ανάλογα με το πώς εξυπηρετεί το σενάριο της ζωής του. Η αγάπη δεν είναι ποτέ άνευ όρων. Είναι ανταλλακτική. Όσο ανταποκρίνεσαι στον ρόλο που σου έδωσε, κερδίζεις προσοχή. Αν στραβοπατήσεις, η προσοχή εξαφανίζεται σαν φως που το κλείνεις απότομα. Κι εσύ μαθαίνεις να δουλεύεις ασταμάτητα για να διατηρήσεις μια αποδοχή που δεν ήταν ποτέ πραγματική. Το αποτέλεσμα είναι ότι, ενηλικιώνοντας, μπερδεύεις την αγάπη με την απόδοση και την αξία με την επίδοση. Και κάπως έτσι χτίζεται μια ενήλικη ζωή γεμάτη τελειοθηρία, υπερπροσπάθεια και ανασφάλεια που παριστάνει την αυτοπεποίθηση.

Οι αόρατοι ρόλοι που σε φυλακίζουν

Σε αυτές τις οικογένειες κανείς δεν είναι απλά ο εαυτός του. Έχεις έναν ρόλο που φοράς κάθε μέρα όπως μια στολή με χρυσά κουμπιά. Ο χρυσός μπορεί να είναι του “καλού παιδιού” που κάνει τους πάντες περήφανους. Μπορεί να είναι ο ρόλος του αποδιοπομπαίου τράγου που κουβαλάει ό,τι δε θέλει ο γονιός να δει στον εαυτό του. Μπορεί να είσαι το παιδί που δεν κάνει θόρυβο, αυτό που δεν ζητάει τίποτα, αυτό που περνάει απαρατήρητο για να επιβιώσει. Ή το παιδί που κάνει το σπίτι να γελάει, επειδή κάποιος πρέπει να ρίχνει μια κουρτίνα πάνω από το χάος. Κανένας από αυτούς τους ρόλους δεν είναι τυχαίος. Είναι άμυνες ενός συστήματος που λειτουργεί μόνο όταν όλοι χορεύουν γύρω από το κέντρο, και αυτό το κέντρο δεν είναι ποτέ το παιδί. Μεγαλώνοντας συνειδητοποιείς ότι αυτές οι στολές δεν σου κάνουν πια, αλλά είναι τόσο κολλημένες πάνω σου που δεν ξέρεις από πού να αρχίσεις να τις ξεκουμπώνεις.

Η απόδραση από μια ιστορία που δεν έγραψες εσύ

Το πιο δύσκολο βήμα είναι η αναγνώριση. Να πεις στον εαυτό σου ότι αυτό που έζησες δεν ήταν υγιές, ακόμα κι αν φαινόταν λαμπερό προς τα έξω. Να παραδεχτείς ότι δεν έφταιγες εσύ που δεν ένιωθες αρκετή. Μετά έρχεται η θλίψη. Για τα χρόνια που πέρασαν χωρίς χώρο για τις ανάγκες σου. Για τον εαυτό σου που έμαθε να προσαρμόζεται πριν καν μάθει να επιθυμεί. Η θεραπεία, η ενημέρωση και η αυτοπαρατήρηση βοηθούν να ξαναγράψεις το εσωτερικό σου αφήγημα. Να ξεχωρίσεις τι ανήκει σε σένα και τι ήταν προβολή ενός γονιού που δεν είχε χώρο ούτε για τον ίδιο του τον εαυτό. Η ίαση δεν είναι στιγμιαία. Είναι μια διαδικασία επιστροφής στο σπίτι, αλλά αυτή τη φορά στο δικό σου.

Στο τέλος της ημέρας, το να αναγνωρίζεις ότι μεγάλωσες στη σκιά ενός ναρκισσιστή δεν σε καθορίζει, σε απελευθερώνει. Είναι το σημείο όπου σταματάς να υπηρετείς μια ιστορία που δεν ήταν δική σου και αρχίζεις να γράφεις τη δική σου με καθαρό βλέμμα, μεγαλύτερη τρυφερότητα και μια απρόσμενη ελαφρότητα. Γιατί όταν καταλαβαίνεις πώς σε σημάδεψε ένα τέτοιο περιβάλλον, αποκτάς κάτι που ο γονιός παγόνι δεν θα έχει ποτέ. Συνείδηση, ενσυναίσθηση και την υπέροχη ικανότητα να αγαπάς χωρίς να ζητάς χειροκρότημα.

Κεντρική εικόνα και εικόνα άρθρο: iStock