Ποιο είναι το παιδί σου χωρίς τις ταμπέλες που του δίνεις;

Όλοι βάζουμε ταμπέλες, ακόμα κι αν δεν το παραδεχόμαστε. Είναι ένας τρόπος να βάζουμε τάξη στο χάος. Το πρόβλημα είναι ότι όταν αρχίζεις να “ονομάζεις” το παιδί σου –ο ήσυχος, η ζωηρή, ο ξεχασιάρης, η καλλιτεχνική φύση– ξεχνάς πως αυτά τα λόγια χτίζουν έναν καθρέφτη. Και το παιδί αρχίζει να βλέπει τον εαυτό του μέσα από αυτόν, όχι όπως είναι, αλλά όπως νομίζει ότι πρέπει να είναι για να επιβεβαιώσει τη δική σου περιγραφή.

Οι λέξεις που γίνονται ταυτότητα

Από τη στιγμή που ένα παιδί ακούει “είσαι ντροπαλός” ή “είσαι εξυπνάκιας”, το μυαλό του το καταγράφει σαν αλήθεια. Οι ετικέτες λειτουργούν σαν μικρές μαγικές σφραγίδες, είτε το θέλεις είτε όχι. Μπορεί να ξεκινήσεις με καλές προθέσεις, θέλοντας να τονίσεις ένα θετικό χαρακτηριστικό, αλλά το παιδί θα νιώσει ότι πρέπει να το υπερασπίζεται συνεχώς. Έτσι, το “είσαι καλός μαθητής” μπορεί να γίνει πίεση, το “είσαι ευαίσθητη” να γίνει φόβος να φανεί δυνατή. Αντί να βοηθούν, οι ταμπέλες περιορίζουν. Και τα παιδιά χρειάζονται χώρο να αναπνέουν, όχι ρόλους να υποδύονται.

Μαθαίνοντάς το να ρωτά «Ποιος είμαι;»

Αντί να του δίνεις έτοιμες απαντήσεις, μάθε του να κάνει τις σωστές ερωτήσεις. «Ποιος είμαι;», «τι θέλω;», «πώς μπορώ να προσφέρω;», «για τι είμαι ευγνώμων;». Μπορεί να φαίνονται μεγάλες κουβέντες για ένα παιδί, όμως είναι ο καλύτερος τρόπος να αρχίσει να γνωρίζει τον εαυτό του. Όταν το παιδί μάθει να κοιτάζει προς τα μέσα και όχι μόνο να ακούει τι λένε οι άλλοι γι’ αυτό, αποκτά αυτογνωσία και εσωτερική ασφάλεια. Και αυτό είναι το πρώτο βήμα για να γίνει ένας άνθρωπος που ξέρει ποιος είναι, αντί να ψάχνει μια ζωή να το ανακαλύψει.

Πώς μπορείς να το βοηθήσεις

Η αρχή γίνεται από σένα. Παρατήρησε πώς μιλάς για το παιδί σου μπροστά στους άλλους. Αντί για “είναι ο καλλιτέχνης της οικογένειας”, πες “του αρέσει να ζωγραφίζει αυτές τις μέρες”. Αντί για “δεν τα πάει καλά με τα μαθηματικά”, πες “μαθαίνει να τα προσεγγίζει με άλλο τρόπο”. Οι μικρές αλλαγές στον λόγο σου μεταμορφώνουν την εικόνα που έχει το παιδί για τον εαυτό του. Δώσε του χώρο να δοκιμάσει, να αλλάξει, να αποτυγχάνει και να επανεφεύρει τον εαυτό του χωρίς το άγχος ότι πρέπει να είναι “το καλό παιδί” ή “ο δύσκολος χαρακτήρας”. Οι ετικέτες, άλλωστε, είναι φτιαγμένες για τα βάζα, όχι για ανθρώπους.

Αν το σκεφτείς, όλοι κουβαλάμε ταμπέλες που μας φόρεσαν μικροί. Άλλες μας έδωσαν φτερά κι άλλες βάρος. Αν καταφέρεις να δεις το παιδί σου χωρίς αυτές, του χαρίζεις κάτι πολύτιμο: την ελευθερία να γίνει ο εαυτός του. Και κάπου εκεί, ανάμεσα στις λέξεις που δε θα ειπωθούν και στα λάθη που θα του επιτρέψεις να κάνει, θα δεις ποιο είναι πραγματικά. Όχι όπως το φαντάστηκες, αλλά όπως γεννήθηκε να είναι.

Κεντρική εικόνα και εικόνα άρθρου: iStock