Η κρυφή εξάρτηση πίσω από την ανάγκη να βοηθάς συνεχώς

Έχεις παρατηρήσει ποτέ ότι τρέχεις να προλάβεις όλους και όλα, ενώ στο τέλος της ημέρας δεν μένει τίποτα για σένα; Η ανάγκη να βοηθάς συνεχώς μοιάζει αρετή, και συχνά σε επαινούν για την καλοσύνη και την προσφορά σου. Όμως πίσω από αυτό μπορεί να κρύβεται μια μορφή εξάρτησης που δεν την παραδέχεσαι εύκολα, η λεγόμενη «υψηλής λειτουργικότητας συνεξάρτηση». Δεν είναι το ίδιο με την κλασική εικόνα της αδύναμης προσωπικότητας που κολλάει σε κάποιον, αλλά μια πιο περίτεχνη παγίδα που τρέφεται από την ανάγκη να ελέγχεις τα πάντα μέσω της προσφοράς σου.

Όταν η βοήθεια γίνεται μηχανισμός επιβίωσης

Το να βοηθάς δεν είναι πάντα ανιδιοτέλεια. Συχνά είναι ένας τρόπος να αποφύγεις τα δικά σου συναισθήματα και να αποσπάς αξία μέσα από τους άλλους. Όταν γεμίζεις τη μέρα σου με το πώς θα λύσεις τα προβλήματα των φίλων, των συναδέλφων ή της οικογένειάς σου, στην πραγματικότητα προστατεύεις τον εαυτό σου από το να κάτσει απέναντι στα δικά του κενά. Αυτό που μοιάζει με υπερδύναμη, κρύβει μια αδυναμία: τη δυσκολία να δεις ποιος είσαι χωρίς το ρόλο του σωτήρα.

Τα σημάδια που δε μπορείς να αγνοήσεις

Αν δυσκολεύεσαι να πεις όχι, αν η αξία σου εξαρτάται από το πόσο χρήσιμος νιώθεις ή αν κατεβάζεις το κεφάλι κάθε φορά που υπάρχει κριτική για να μην φανείς «δύσκολος», τότε μάλλον έχεις βρεθεί σε αυτόν τον φαύλο κύκλο. Η συνεχής προσφορά γίνεται τρόπος να αποφύγεις τη μοναξιά, να εξασφαλίσεις αποδοχή, ακόμα και να αποτρέψεις συγκρούσεις. Είναι σαν να φοράς μια μάσκα τελειότητας που δεν αφήνει κανέναν να δει ότι μέσα σου κουράζεσαι, θυμώνεις ή πονάς.

Η παγίδα με τις σχέσεις που τραβάνε όλη την ενέργειά σου

Η συνεξάρτηση συχνά έλκει ανθρώπους που ξέρουν να την εκμεταλλεύονται. Οι νάρκισσοι και οι υπερβολικά απαιτητικοί βρίσκουν σε σένα το τέλειο ταίρι, γιατί εσύ προσφέρεις αδιάκοπα χωρίς να ζητάς πίσω. Έτσι δημιουργείται μια «χορογραφία» που μπορεί να κρατήσει χρόνια, με σένα να δίνεις και τον άλλον να παίρνει. Το τίμημα είναι βαρύ, γιατί στο τέλος δεν σου μένει ενέργεια να επενδύσεις στα δικά σου όνειρα και στις δικές σου ανάγκες.

Το πιο δύσκολο κομμάτι είναι να καταλάβεις ότι αυτή η ανάγκη να βοηθάς δεν είναι πάντα αγάπη, αλλά μερικές φορές ένας αυτοματισμός που σε κρατά εγκλωβισμένο. Το καλό είναι ότι μπορείς να το αλλάξεις. Με μικρά βήματα αυτοπαρατήρησης, με το να μάθεις να σταματάς πριν πεις ναι, με το να αναγνωρίζεις πότε προσφέρεις επειδή το θέλεις και όχι επειδή φοβάσαι. Η ελευθερία δεν είναι να βοηθάς τους πάντες, αλλά να ξέρεις πότε η βοήθεια έχει νόημα και πότε σε απομακρύνει από σένα τον ίδιο.

Κεντρική εικόνα και εικόνα άρθρου: iStock