Ρομαντισμός ή χειρισμός; Η φράση που πρέπει να σε προβληματίσει

Υπάρχουν στιγμές που μια φράση ακούγεται τόσο γλυκιά, τόσο υπέροχα κινηματογραφική, που σχεδόν δεν τολμάς να την αμφισβητήσεις. Όταν όμως τη βάλεις στο μικροσκόπιο, αρχίζει να μοιάζει λιγότερο με ρομαντική εξομολόγηση και περισσότερο με προειδοποίηση. Μία από αυτές είναι το «κανείς δε θα σε αγαπήσει όπως εγώ». Αν κάποιος στο λέει με στόμφο και σιγουριά, δεν σου μιλά απλώς για τα συναισθήματά του, σου ανοίγει μια πόρτα προς μια δυναμική που μπορεί να γίνει επικίνδυνη. Και σε αυτό το σημείο χρειάζεται να αναρωτηθείς: μιλάμε για αγάπη ή για έναν κομψά μεταμφιεσμένο έλεγχο;

Όταν το ρομαντικό γίνεται περιοριστικό

Η συγκεκριμένη φράση παρουσιάζεται σαν απόδειξη αφοσίωσης, στην πραγματικότητα όμως κρύβει ένα μήνυμα που δεν είναι καθόλου αθώο. Σου υποβάλλει την ιδέα ότι η αξία σου εξαρτάται αποκλειστικά από το άτομο που έχεις απέναντί σου, ότι αν φύγεις δεν υπάρχει έξω ένας κόσμος γεμάτος ανθρώπους που μπορούν να σε αγαπήσουν με υγεία και σεβασμό. Πρόκειται για έναν υπόγειο τρόπο να μειώνεται η αυτοπεποίθησή σου, να μικραίνει ο ορίζοντάς σου και να σε πείθει ότι η σχέση είναι μονόδρομος. Η χειραγώγηση δε χρειάζεται φωνές, αρκεί μια φράση που ακούγεται σαν φιλοφρόνηση αλλά λειτουργεί σαν κλείδωμα.

Η σταδιακή φθορά της αυτοεκτίμησης

Η συναισθηματική κακοποίηση δεν εμφανίζεται ποτέ με σειρήνες, έρχεται ύπουλα και προσεκτικά, ώστε να μην την αναγνωρίσεις άμεσα. Ξεκινά με μικρές αμφισβητήσεις, με πλάγιες κριτικές, με μια αίσθηση ότι ίσως υπερβάλλεις σε αυτά που νιώθεις. Και όσο αυτό συνεχίζεται, τόσο πιο εύκολο γίνεται να πιστέψεις πράγματα που δεν ισχύουν. Αν ακούς συχνά ότι κανείς άλλος δεν θα σε ανεχτεί, ότι είσαι τυχερή που σε «αντέχουν», ότι οι σκέψεις σου είναι υπερβολικές, κάποια στιγμή αρχίζεις να το δέχεσαι. Και κάπως έτσι, η αυτοεκτίμησή σου φθήνει χωρίς να το συνειδητοποιείς, μέχρι που η ιδέα να φύγεις μοιάζει αδύνατη. Αυτός είναι ο στόχος της χειριστικής συμπεριφοράς, να σε πείσει ότι δεν έχεις επιλογές, άρα δεν έχεις και δύναμη.

Τα σημάδια που μαρτυρούν συναισθηματική χειραγώγηση

Οι φράσεις που κρύβουν έλεγχο συχνά μοιάζουν αθώες. Δεν είναι πάντα επιθετικές, δεν είναι πάντα ξεκάθαρα τοξικές. Μπορεί να εμφανιστούν σαν δήθεν χιούμορ, σαν μια μικρή νύξη ή σαν φροντίδα. Κι όμως, πίσω από αυτές μπορεί να κρύβεται ο μηχανισμός μιας σχέσης εξουσίας. Αν ακούς συχνά λόγια που μειώνουν την αξία σου ή που σε παρουσιάζουν ως άτομο ανίκανο να σταθεί μόνο του, αν κάποιος σου επαναλαμβάνει ότι χωρίς αυτόν θα ήσουν μόνη και αβοήθητη, τότε δεν μιλάμε για αγάπη αλλά για στρατηγική. Η αγάπη δεν περιορίζει, σε μεγαλώνει. Δεν σε φυλακίζει σε ένα «μόνο εγώ», σε οδηγεί σε ένα «μαζί και ελεύθεροι».

Η αλήθεια είναι πως όλοι θέλουμε να ακούμε όμορφα λόγια, είναι ανθρώπινο και τρυφερό. Το θέμα είναι να μάθεις να ξεχωρίζεις τα λόγια που είναι προσφορά από εκείνα που είναι παγίδα. Να αφουγκράζεσαι πώς νιώθεις μετά από κάθε φράση, αν σε δυναμώνει ή αν σε μικραίνει. Γιατί στο τέλος της ημέρας, ο πιο σημαντικός δείκτης μιας υγιούς σχέσης είναι η αίσθηση ότι μπορείς να είσαι ο εαυτός σου χωρίς φόβο, χωρίς αμφιβολία, χωρίς αυτό το ύπουλο βάρος ότι δεν αξίζεις τίποτα έξω από τον άλλον. Κι αν κάποιος σου πει ότι κανείς δε θα σε αγαπήσει όπως αυτός, να θυμάσαι ότι η αγάπη δεν μετριέται σε αποκλειστικότητα αλλά σε ελευθερία.

Κεντρική εικόνα και εικόνα άρθρου: iStock