Τι είναι αυτό με το οποίο θυμώνουμε και πότε ο θυμός μας γίνεται πρόβλημα;

Όλοι λίγο πολύ έχουμε νιώσει την αίσθηση του θυμού. Μπορεί να θυμώνουμε ο ένας με τον άλλον, ακόμα και με τον εαυτό μας. Είναι ένα από τα πιο βασικά και πρωταρχικά συναισθήματα που ξεκινάμε να βιώνουμε από τους πρώτους μήνες της ζωής μας. Είναι πολύ σημαντικό να καταλάβουμε ότι ο θυμός έχει λόγο ύπαρξης, μας λέει ότι «κάτι δεν πάει καλά». Άρα, είναι ένα φυσιολογικό και συνήθως υγιές συναίσθημα, απαραίτητο για την προστασία και την επιβίωση μας.

Ο θυμός μπορεί να εκφράζεται ή να καταστέλλεται οδηγώντας σε συναισθηματική καταπίεση. Εμφανίζεται με παραλλαγές ανάλογα με τη συχνότητα, τον τρόπο έκφρασης και την ένταση. Μπορεί να φτάσει ακόμα και σε ακραίες επιθετικές συμπεριφορές όταν ξεπεραστούν τα όρια δημιουργώντας προβλήματα στη καθημερινότητα μας. Σίγουρα η αίσθηση θυμού δεν είναι ευχάριστη, όμως είναι σημαντικό να καταλάβουμε την «ειδική» δουλειά που επιτελεί ο θυμός, το ότι δηλαδή έχει λόγο ύπαρξης. Οι περισσότεροι το θεωρούμε ένα κακό συναίσθημα επειδή μπορεί εύκολα να χάσουμε τη ψυχραιμία μας και να το εκφράσουν ακόμα και με καταστροφικό τρόπο. Μπορεί όμως να εκφραστεί και πολύ δημιουργικά ή με έναν ήρεμο και ξεκάθαρο τρόπο όπου για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να επικοινωνήσει ένα αρνητικό συναίσθημα που κρατούσε κρυφό μέσα του για πολύ καιρό.

Έτσι λοιπόν, ο θυμός μπορεί να εκφραστεί με:

• • Ήρεμη και διεκδικητική έκφραση του συναισθήματος. Για παράδειγμα, μπορεί να λειτουργήσει ως κινητήρια δύναμη για την εξεύρεση λύσης σε ένα πρόβλημα.
• Επιθετική συμπεριφορά, π.χ. με σωματική ή λεκτική βία.
• Παθητική επιθετικότητα, π.χ. να μην δείχνουμε ότι είμαστε θυμωμένοι αλλά να ζητάμε να τιμωρήσουμε τον άλλον που μας έχει πληγώσει.

Με τι θυμώνουμε;

• Θυμώνουμε με συγκεκριμένα εξωτερικά ερεθίσματα που αφορούν άλλα άτομα, αντικείμενα, κλπ. Για παράδειγμα, θυμώνουμε γιατί έχουμε κολλήσει στην κίνηση και αργούμε στη δουλειά.
• Θυμώνουμε με έναν συνδυασμό εξωτερικών ερεθισμάτων και προηγούμενων εμπειριών, π.χ. αντιδρούμε θυμωμένα σε ένα άγγιγμα λόγω ενός ερεθίσματος από μια τραυματική εμπειρία στο παρελθόν.
• Θυμώνουμε με εσωτερικές συγκρούσεις, με μνήμες και συναισθήματα (όπως η απόρριψη και η ταπείνωση) που δημιουργούν δυσφορία και μπορεί να έχουν κρυφές και ασυνείδητες αιτίες, π.χ. θυμώνουμε όταν σκεφτόμαστε τα αρνητικά σχόλια που έκανε κάποιος για εμάς.

Τι συμβαίνει στο σώμα μας όταν θυμώνουμε;

Όταν είμαστε θυμωμένοι, ο καρδιακός μας ρυθμός και η αρτηριακή  πίεση ανεβαίνουν και επηρεάζουν συγκεκριμένες ορμόνες, τη νοραδρεναλίνη και την αδρεναλίνη. Τα κοινά συμπτώματα του θυμού είναι παρόμοια με εκείνα του άγχους: μυϊκή ένταση, αίσθημα παλμών, ξηροστομία, δύσπνοια κ.λπ. Όλα αυτά τα συμπτώματα επηρεάζουν τη γνωστική μας δραστηριότητα, καθιστώντας δύσκολη την καθαρή σκέψη όταν βιώνουμε έντονο θυμό. Για αυτό και οι πιο παλιοί έλεγαν “όταν θυμώνεις με κάτι σήμερα, περίμενε να ξημερώσει για να δεις πως θα αντιδράσεις”, έτσι ώστε να έχει καταλαγιάσει ο θυμός και να μπορεί κάποιος να πάρει πιο λογικές αποφάσεις.

Πότε ο θυμός  γίνεται πρόβλημα;

Όταν πλέον θυμώνουμε πολύ συχνά και το νιώθουμε έντονα, όταν έχει γίνει μια συχνή συναισθηματική κατάσταση που δεν μπορεί να καταλαγιάσει, συνήθως τότε συνειδητοποιούμε ότι ο θυμός είναι αυτός που μας καθοδηγεί. Μπορεί να χάσουμε τον έλεγχο της συμπεριφοράς μας, να γίνουμε καταστροφικοί και επιθετικοί προς τον εαυτό μας ή/και τους άλλους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τεράστιες δυσκολίες στην προσωπική, κοινωνική και επαγγελματική ζωή.

Πώς αντιμετωπίζεται;

Δυστυχώς δεν είναι μία κατάσταση που μπορεί εύκολα κάποιος από μόνος του να ελέγξει. Όπως προανέφερα, ο θυμός έχει λόγο ύπαρξης ακόμα και αν εμείς δεν κατανοούμε την αιτία. Έτσι, ένας ειδικός μπορεί να βοηθήσει το θυμωμένο άτομο να κατανοήσει με τι ακριβώς θυμώνει και να μπορέσει να εκφράσει και να συνειδητοποιήσει τα συναισθήματα του. Στη συνέχεια να μάθει «να ακούει» τον θυμό του, να τον αποδεχτεί για να ανακαλύψει από πού προέρχεται και πώς πυροδοτείται αυτή η εσωτερική σύγκρουση. Τις περισσότερες φορές τα καταπιεσμένα συναισθήματα, όπως άγχος, φόβος, κλπ. που δημιουργούν θυμό, δεν είναι διακριτά και οι αιτίες μπορεί να είναι κρυφές και ασυνείδητες.

Κατά τη διάρκεια της ψυχοθεραπείας, ο θεραπευτής προτείνει γνωστικά εργαλεία και τεχνικές χαλάρωσης για να μειώσει την ένταση του θεραπευόμενου και να προσφέρει μια πιο ήρεμη οπτική.

Στη πορεία, εργάζεται πάνω στην ενσυναίσθηση για τις πράξεις και τις συνέπειες των ανεξέλεγκτων εκρήξεων θυμού, για τον εαυτό του και για τα κοντινά του άτομα. Η ψυχοθεραπεία βοηθά να ανακτήσει ο θεραπευόμενος τον έλεγχο της ζωής του, να αποδεχτεί τις υπάρχουσες συνθήκες αλλά και τον εαυτό του. Απώτερος στόχος η μείωση ή εξάλειψη των εκρήξεων θυμού και η δημιουργία ενός διαχειρίσιμου θυμού με λειτουργικούς τρόπους, ώστε να μπορεί να ανταπεξέλθει στις δυσκολίες της ζωής.

Φωτογραφίες: iStock
Κείμενο: Μαρίνα Μόσχα